Wyszukiwanie artykułów

Oleje roślinne to produkty spożywcze powszechnie wykorzystywane zarówno w przemyśle jak i w kuchni. Najczęściej służą jako medium do smażenia, nośnik aromatu z przypraw jak również używane są do przygotowywania potraw np. sałatek. Ich różnorodny skład chemiczny, wynikający  m.in. z rodzaju surowca z których zostały pozyskane, jak również użytej do wydobycia metody, determinuje ich przeznaczenie (np. oleje do smażenia, sałatkowe), a także właściwości dietetyczne. W opracowaniu przedstawiono proces wytwarzania olejów roślinnych i ich ogólną charakterystykę, ze szczególnym uwypukleniem właściwości oleju rzepakowego, słonecznikowego, lnianego.

Tłuszcze inaczej nazywane lipidami są istotnym składnikiem pokarmowym. Znajdują się powszechnie w takich produktach spożywczych jak: masło, smalec, oleje jadalne czy margaryny. Obok białek i węglowodanów tworzą trzecią podstawową grupą składników odżywczych i pełnią w organizmie m.in. funkcje energetyczną i budulcową. Dlatego też obok ilości spożywanych tłuszczów, bardzo ważny jest ich skład jakościowy. Szczególnie cennym składnikiem tłuszczów są niezbędne nienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe m.in. kwasy omega-3, omega-6, omega-9. Z punktu żywieniowego bardzo istotna jest również zawartość izomerów trans kwasów tłuszczowych, z uwagi na uboczne skutki ich spożywania.

Proceder fałszowania produktów spożywczych spotykany jest od wieków. Dokonuje się tego na wiele, mniej lub bardziej skomplikowanych, sposobów. Fałszowane są wszelkie możliwe grupy żywności, na każdym etapie produkcji i dystrybucji [32]. Jednym z najczęściej fałszowanych produktów spożywczych są oleje roślinne. Wśród metod wykrywania zafałszowań olejów wyróżnia się metody fizykochemiczne, chromatograficzne, izotopowe, spektralne,  elektroforetyczne, immunologiczne i biologii molekularnej, biologiczne i metody wykorzystujace elektroniczny nos.

Padaczka, inaczej nazywana epilepsją, to zespół objawów fizycznych i psychicznych charakteryzujący się przewlekłymi napadowymi zaburzeniami czynnościowymi ośrodkowego układu nerwowego. Zaliczana jest do najczęściej występujących chronicznych chorób OUN. Z epilepsją zmaga się w Polsce około 400 tysięcy ludzi i liczba ta z roku na rok rośnie.

W publikacji przedstawiono aktualne zalecenia żywieniowe oraz poglądy specjalistów na temat alternatywnych i niefarmakologicznych metod terapii padaczki u dzieci, osób dorosłych i kobiet karmiących. Wymieniono skutki uboczne stosowania diety ketogennej jako najczęściej rekomendowanej na świecie diety przez środowiska lekarskie. Ponadto przedstawiono prozdrowotne działanie wybranych substancji bioaktywnych roślin z rodziny selerowatych, między innymi: tymochinonu z czarnuszki siewnej i imperatoryny z anielskiego korzenia, które mogą przyczynić się do poprawy zdrowia epileptyków.

Żywność funkcjonalna nazywana jest również „środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego”. Do grupy tej zalicza się produkty żywnościowe, które wykazują udokumentowany, korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu (ponad efekt odżywczy), który to wpływ polega na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia lub/ i zmniejszeniu ryzyka chorób dietozależnych. Produkty te mogą charakteryzować się między innymi działaniem wspierającym układy pokarmowy, krążenia czy poprawiającym odporność organizmu.  Wzbogacanie żywności w Polsce może mieć zarówno charakter obligatoryjny jak i dobrowolny. Producenci coraz częściej wzbogacają żywność w składniki, które występują w niej w śladowych ilościach lub nie występują wcale, gdyż działania te prowadzą do zwiększenia atrakcyjności produktu. Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie przykładów żywności funkcjonalnej dostępnej na rynku oraz ich wpływ na organizm człowieka.

Oliwa z oliwej jest jednym z najpopularniejszych olejów jadalnych w Europie. Jej skład i właściwości są cenione od wieków. Najczęściej olej z miazgi oliwnej pozyskuje się na drodze hydraulicznego tłoczenia lub wirowania. Ekstrakcję rozpuszzcalnikiem stosuje się w celu wydobycia resztek oleju z miazgi, który następnie poddaje się rafinacji, co wpływa zmniejszenie właściwości prozdrowotnych tego oleju. Natomiast włączenie do diety człowieka oliwy z oliwek, pochodzącej z pierwszego tłoczenia, niesie ze sobą wiele korzyści, m.in. hamowanie rozwój miażdżycy tętnic, obniżenie stężenia złego cholesterolu w surowicy krwi, zmniejszenie ryzyka  cukrzycy, otyłości, nadciśnienia tętniczego, a także wystąpienia raka piersi u kobiet.

Piwo to najczęściej kupowany napój alkoholowy na świecie. Każdego roku na świecie spożywanych jest około 130 miliardów litrów piwa. Napój ten dominuje nie tylko w rankingu na najbardziej popularny trunek świata, ale również na najbardziej zróżnicowany. Słowo „piwo” odpowiada setkom receptur i stylów. Obejmuje sobą wręcz odmienne napoje, od ciemnych i gęstych piw tzw. „stout” po orzeźwiające i cierpkie piwa typu lager. Nie można zapomnieć również o ogromnej liczbie specjalnych trunków, czyli piw przygotowywanych z dodatkiem najróżniejszych składników, ziół i przypraw. Dlatego też, w pracy dokonano ogólnego przeglądu najczęściej używanych surowców i dodatków w procesie wytwarzania piwa.

Przyjemność z jedzenia jest zjawiskiem znanym i przyczynia się do rozwoju nawyków żywieniowych u dzieci. Nawyki te pozostają stabilne do dorosłości. Wyróżnia się trzy wymiary przyjemności z jedzenia, których uczy się w dzieciństwie i są to: zmysłowy wymiar, czyli przyjemność z odczuć zmysłowych podczas jedzenia; wymiar międzyludzki, czyli przyjemność ze społecznego podłoża spożywania posiłków oraz wymiar psychospołeczny, czyli przyjemność z poznawczych reprezentacji żywności. Te trzy wymiary przyjemności współdziałają ze sobą. Nauka czerpania przyjemności z jedzenia może powodować kształtowanie zdrowego odżywiania od najmłodszych lat. Dzieci są w stanie zaakceptować, polubić i jeść zdrowe produkty poprzez wczesne i stale powtarzające się doświadczenia z takimi produktami, ale także przez obserwację innych ludzi spożywających te pokarmy (Marty i in., 2017).

Choroba wrzodowa jest jedną z najczęstszych chorób układu pokarmowego. To zespół zmian ogólnoustrojowych i miejscowych, w których głównym objawem jest wrzód żołądka. Czynnikami determinującymi rozwój choroby to infekcja gram-ujemną bakterią Helicobacter pylori, niesteroidowe leki przeciwzapalne, nieprawidłowy sposób odżywiania oraz stałe narażenie na stres. Postępowanie dietetyczne w chorobie wrzodowej ma na celu dobór produktów, które nie zalegają długo w żołądku oraz są łatwo przyswajalne. Odpowiednia dieta wspomaga leczenie, łagodzi dolegliwości często powodując ich całkowite ustąpienie. Zaleca się unikanie produktów drażniących żołądek, a przede wszystkim tych, które wywołują lub nasilają dolegliwości. Dieta w chorobie wrzodowej powinna dostarczać odpowiednią ilość energii i składników odżywczych w celu utrzymania należnej masa ciała chorego.

Alergia i nietolerancja pokarmowa są coraz powszechniej występującymi zjawiskami we współczesnym świecie. Z epidemiologicznego punktu widzenia problem alergii pokarmowych nie jest obecnie dokładnie poznany. Wynika to głównie z faktu, że do chwili obecnej brak jest uniwersalnego testu laboratoryjnego rozstrzygającego jednoznacznie o istnieniu alergii. Obecnie za najbardziej wiarygodną, uznawaną za "złoty standard" diagnostyczny jest podwójnie ślepa próba kontrolowana placebo (DBPCFC). Z przeprowadzonych badań wynika, że około 3% populacji ludzkiej dotknięte jest tą chorobą. Częstość alergii pokarmowej różnie kształtuje się w zależności od wieku i płci pacjentów. Obecnie przyjmuje się, że na alergię pokarmową choruje około 1,8-7,5% dzieci oraz 1-2% dorosłych, przy czym wśród kobiet alergię pokarmową diagnozuje się średnio trzy razy częściej niż u mężczyzn.

O dobrym stanie zdrowia człowieka decyduje w znacznym stopniu racjonalne odżywianie się i jest ono jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Tłuszcze są bardzo istotnym elementem diety, przy czym ważna jest zarówno ich ilość jak i jakość. Przyjmuje się, że tłuszcze powinny dostarczać 25-30% energii w racji pokarmowej, w tym nasycone kwasy tłuszczowe nie powinny dostarczać więcej niż 10% energii. Należy również zadbać o prawidłowy stosunek kwasów tłuszczowych nasyconych do nienasyconych jak i kwasów omega-3 do omega-6.

Fitosterole stanowią naturalny składnik błon komórkowych występujących w roślinach. Działanie stanoli i steroli roślinnych jest opisywane przez wiele badań naukowych. W odpowiedniej dawce wynoszącej od 1 do 3 g na dobę mogą wpływać na obniżenie poziomu frakcji LDL cholesterolu, obniżając jednocześnie ryzyko rozwoju chorób układu krążenia (miażdżycy, niedokrwiennej choroby serca) oraz ich powikłań klinicznych. Badania kliniczne wskazują na obniżenie frakcji cholesterolu LDL. Z uwagi na niedostateczną podaż fitosteroli przez osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego producenci wzbogacają produkty w stanole i sterole roślinne.
Do produktów fortyfikowanych fitosterolami należą: margarynowe tłuszcze do smarowania, majonez, sosy sałatkowe, mleczne przetwory (np. jogurty, sery dojrzewające, serki homogenizowane), muesli. Zwiększenie poziomu spożycia steroli oraz stanoli roślinnych może okazać się pomocne w uzyskaniu docelowych wartości cholesterolu frakcji LDL, co prowadzi do obniżenia ryzyka sercowo-naczyniowego zarówno w ramach prewencji pierwotnej, jak i wtórnej.  

We współczesnym świecie zjawisko niepłodności staje się coraz bardziej powszechne. Stanowi narastający problem społeczny zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) niepłodność uznawana jest za chorobę cywilizacyjną. Jej przyczyny mogą być bardzo złożone. Nieprawidłowy styl życia oraz niewłaściwa masa ciała mogą zaburzać płodność u kobiet oraz mężczyzn. Racjonalne odżywianie oraz modyfikacja składowych stylu życia (aktywność fizyczna, używki, radzenie sobie ze stresem) odgrywają znaczącą rolę w prewencji niepłodności. Odpowiednio zbilansowana dieta dostosowana do potrzeb organizmu wpływa na właściwe funkcjonowanie narządów rozrodczych.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest długotrwałą, nawracająca, zapalną dermatozą o podłożu genetycznym, cechującą się wybitnie uporczywym świądem, suchością i łuszczeniem skóry, typowym dla danego wieku umiejscowieniem, charakterystycznymi zmianami morfologicznymi oraz współistnieniem innych  chorób atopowych. W Polsce na AZS choruje od ok. 4,7 % do 9,2% dzieci oraz 0,9-1,4% dorosłych. Jest ono jednym z najczęstszych chorób skóry wieku dziecięcego. Pierwsze jej objawy mogą także wystąpić po 50. roku życia. Wieloczynnikowa etiopatogeneza nie pozwala na określenie jednolitego schematu postępowania, a uczulać może prawie każdy pokarm, szczególnie z tzw. złotej ósemki alergenów. W publikacji omówiono 10. suplementów. Na uwagę zasługują: Eisenia arboreta i ostropest plamisty. Dermatitis atopica można zaliczyć do chorób psychosomatycznych, m.in. ze względu na  obecność u chorych tzw. triady objawów psychicznych oraz współwystępowanie wielu uciążliwych jednostek chorobowych (np. ADHD, padaczka, IBS).

Zespół policystycznych jajników jest szeroko rozpowszechnioną endokrynopatią wśród kobiet. Przebieg schorzenia jest ściśle powiązany z otyłością, insulinoopornością, hiperandrogenizmem, zaburzeniami miesiączkowania oraz niepłodnością. PCOS należy do chorób o charakterze wielopoziomowym, której skutki w istotnym stopniu wpływają na pogorszenie funkcjonowania organizmu oraz spadek jakości życia. W postępowaniu terapeutycznym kobiet z zespołem wielotorbielowatych jajników znaczącą rolę przypisuje się odpowiedniemu planu żywieniowemu oraz edukacji pacjentek w zakresie właściwych nawyków żywieniowych. Ponadto odpowiednia suplementacja składników odżywczych dobrana w sposób selektywny może przynieść wiele korzyści w zakresie leczenia zaburzeń na tle endokrynnym. 

W Polsce suplementy z witaminami przyjmuje – zgodnie z danymi Instytutu Żywności i Żywienia w 2015 r. – co siódme dziecko w wieku od 0 do 18 lat [1]. Temat ten budzi wiele kontrowersji – ma swoich zwolenników, jak i przeciwników. Zdaniem American Academy of Pediatrics, odpowiednio zbilansowana, zdrowa dieta powinna w pełni pokryć zapotrzebowanie dziecka na każdy składnik [2]. Jednak współczesny stopień przetworzenia żywności i sposób jej produkcji w znaczącym stopniu wpływają na końcową wartość odżywczą produktu, a co za tym idzie, również na prawidłowe zbilansowanie diety. Niezmiernie ważna jest więc ocena zasadności suplementacji młodego człowieka i analiza wpływu farmaceutyków na jego wzrost i rozwój [3].

Olej kokosowy jest tłuszczem, który wśród konsumentów wzbudza wiele skrajnych emocji. Przez swoich zwolenników często określany jest mianem „najzdrowszego z tłuszczów”, z kolei jego przeciwnicy niechęć do spożywania tego produktu argumentują wysoką zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych. Co więcej, nawet wśród dietetyków można spotkać się z odmiennymi opiniami na temat tłuszczu z kokosa. Nie podlega wątpliwości fakt, iż olej kokosowy w ostatnim czasie zyskuje coraz większą popularność oraz coraz częściej można usłyszeć o jego prozdrowotnych właściwościach. Niniejsza publikacja przedstawia wpływ spożywania oleju kokosowego na organizm ludzki, jego metabolizm oraz podstawowe właściwości fizykochemiczne.

Okres zimy to trudny czas dla sprawnego funkcjonowania naszego organizmu. Wiele osób zmaga się ze złym samopoczuciem i przeziębieniami. Zaczynamy tęsknić za smakami sezonowych produktów, które latem spotykamy na straganach. I tutaj z pomocą przychodzi żywność bogata w witaminy, antyoksydanty i składniki bioaktywne, które wesprą nas podczas zmiany pogody.

Tłuszcze są jednym z głównych składników pożywienia. Z tego względu wiedza na temat ich jakości i oddziaływania na organizm człowieka jest dla dietetyka niezwykle istotna. Z tego względu publikujemy przesłany do redakcji list Pana prof. dr hab. Krzysztofa Krygiera, będący głosem w dyskusji na temat jakości i wpływu tłuszczów roślinnych i margaryn na zdrowie człowieka.

Smak i zapach, wygląd zewnętrzny, a także konsystencja produktów spożywczych należą do czynników mających bezpośredni wpływ na ich wybór przez konsumentów. Dotyczy to zwłaszcza produktów spożywczych oferowanych na rynku w szerokim asortymencie, tj. np. produkty mleczne, w tym sery. Ser jest produktem spożywczym o zaskakującej różnorodności gatunków. Niejednokrotnie w produkcji serów stosowane są dodatki smakowo-zapachowe, zwłaszcza naturalne. W publikacji omówiono 9 naturalnych dodatków smakowo-zapachowych stosownych w produkcji serów.

Fałszowanie żywności jest dość powszechnym zjawiskiem. Przyczyn może być kilka. Do głównych należą: chęć zwiększenia zysku poprzez obniżenie kosztów produkcji, zamaskowanie niewłaściwej jakości produktu oraz ukrycie faktycznego pochodzenia produktu. Fałszowanie może polegać na zastąpieniu składnika produktu innym, tańszym składnikiem, dodaniu wody czy braku deklaracji sposobu produkcji przez producenta. Skutki fałszowania żywności są odczuwalne zarówno przez konsumentów, którzy dostają produkty o niższej wartości odżywczej, jak też przez producentów, którzy przegrywają w nieuczciwej konkurencji. W celu zapobiegania i przeciwdziałania takim sytuacjom ustalono i wdrożono szereg norm i regulacji prawnych, które zapewnią odpowiednią jakość i bezpieczeństwo zdrowotne. Szybki rozwój technik analitycznych pozwala z jednej strony na identyfikację i ilościowe oznaczenie nawet śladowych ilości wielu składników, z drugiej jednak strony postęp technologiczny zwiększa możliwości fałszowania żywności. Zafałszowaniom podlega szeroka gama produktów spożywczych. W Polsce nad jakością żywności czuwają Sanepid, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Weterynaryjna oraz Inspekcja Handlowa, która ma prawo kontrolować sklepy.

Aż około 250 osób uczestniczyło w II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Studentów i Doktorantów organizowanej przez Koło Naukowe Dietetyków Uniwersytetu Rzeszowskiego, która odbyła się pod szyldem "Medyczne aspekty Żywienia człowieka". Wydarzenie to miało miejsce na Uniwersytecie Rzeszowskim w dniach 3 i 4 czerwca.

W obecnych czasach odżywianie to nie tylko zaspokojenie głodu ale także możliwość wpływania na stan zdrowia. Żywność o zaprogramowanych właściwościach prozdrowotnych, nazywana żywnością funkcjonalną, spożywana jest przez świadomych konsumentów w celu uzyskania określonych profitów zdrowotnych. Przykładem mogą być produkty probiotyczne, zawierające specjalnie wyselekcjonowane i przebadane żywe kultury bakterii jelitowych. Bakterie te mają zdolność do przejściowej lub trwałej kolonizacji przewodu pokarmowego człowieka i oddziaływania na jego zdrowie. W publikacji przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat probiotyków, począwszy do definicji, aż po metodologię badań szczepów potencjalnie probiotycznych. Omówiono również naturalną mikroflorę przewodu pokarmowego, znaczenie probiotyków w diecie oraz ich źródła pokarmowe. Poruszono również zagadnienia bezpieczeństwa stosowania probiotyków w diecie człowieka.

W dniach 26-27 stycznia 2018 roku Instytut Żywności i Żywienia organizuje w Warszawie III Narodowy Kongres Żywieniowy. To coroczne wydarzenie o charakterze naukowym, podejmujące najważniejsze problemy profilaktyki i leczenia chorób związanych ze stylem życia, w szczególności z żywieniem. Kongres tegoroczny – poświęcony kompleksowo zagadnieniu żywienia i aktywności fizycznej osób starszych – łączy cel naukowy z edukacją społeczną, której przeznaczony jest drugi dzień Kongresu.

Kasze należą do produktów zbożowych o wysokich walorach odżywczych, bogatych w błonnik, przyswajalne węglowodany złożone, witaminy i sole mineralne. Stanowią ważny element diety Polaków. Są spożywane jako danie główne, jako dodatek do zup lub na słodko, jako deser. Biorąc pod uwagę prozdrowotne działanie kaszy na organizm ludzki w każdym wieku życia, organizowanych jest wiele spotkań i programów promujących ten cenny produkt w żywieniu człowieka.

Celem badań była analiza stanu wiedzy na temat kasz, częstotliwości i formy w jakiej jest spożywana, głównie w gospodarstwach domowych prowadzonych przez młode matki. Badania potwierdzają docenianie walorów odżywczych, wzrost udziału w menu kasz z odmian roślin dziko rosnących, technik ich przyrządzania oraz udziału w żywieniu dzieci.

W niniejszym opracowaniu zostały omówione prozdrowotne właściwości miodów: akacjowego, wielokwiatowego, lipowego, wrzosowego oraz spadziowego (spadź iglasta i liściasta). Skupiono się przede wszystkim na opisaniu właściwych cech miodów, charakterystycznych tylko dla wybranych rodzajów.

Od września 2016 r. obowiązywać będzie nowe Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty. Głównym celem rozporządzenia jest ochrona zdrowia dzieci i młodzieży oraz promowanie spożycia warzyw, owoców, żywności bogatej w wapń, a także nawyku picia wody. Zamierzeniem proponowanych rozwiązań jest również poszerzenie oferty żywieniowej sklepików szkolnych oraz uwzględnienie konieczności ograniczenia sprzedaży środków spożywczych zawierających znaczne ilości cukrów, tłuszczu oraz soli. Akt prawny, obliguje dyrektorów szkół, przedszkoli i innych placówek opiekuńczo-wychowawczych do stosowania wymagań zgodnie z aktualnymi normami żywienia dla populacji polskiej. Nadzór nad sposobem żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży powinien uwzględniać aspekt ilościowy m.in. ilość dostarczanej energii (kcal) i składników odżywczych (białka, tłuszczów, witamin itp.) oraz jakościowy, a więc odpowiedni dobór produktów podawanych w stołówkach.

Jeszcze do niedawna sama byłam przekonana, że nie. Jednak sprawa wydaje się być bardziej skomplikowana. Wiele obiegowych, powszechnych opinii na temat oliwy nie ma rzetelnego, naukowego potwierdzenia. Ten tekst ma na celu rozwiać wszelkie wątpliwości, bez dolewania oliwy do ognia.