Czym jest anoreksja?

Słowo ,,anorexia’’ pochodzi z Grecji i łączy ze sobą człon ,,an’’ oznaczający bez czegoś i ,,orexis’’ znaczący łaknienie. W dosłownym tłumaczeniu słowo anoreksja oznacza bez łaknienia [1]. Osoby chorujące na anoreksję robią wszystko aby zminimalizować łaknienie, ponieważ towarzyszy im silny lęk przed zwiększeniem masy ciała [2].

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) opisuje anoreksję jako zamierzone działanie będące restrykcyjnym dążeniem do zmniejszenia masy ciała.

Anoreksję można podzielić na typ ograniczający i typ objadający, w którym może dochodzić do przeczyszczeń. Osoby cierpiące na typ ograniczający zjadają niezwykle małe ilości jedzenia w ciągu dnia. Dochodzi do spadku masy ciała, który jest konsekwencją ujemnego bilansu energetycznego jednakże osoba nie ma napadów objadania i skłonności do wywoływania przeczyszczeń. Drugi typ anoreksji charakteryzuje napadowe objadanie się i prowokowanie przeczyszczeń [3].

Epidemiologia

Częstość anoreksji istotnie wzrosła w zachodniej części świata i krajach rozwijających się

[4]. Kobiety znacznie częściej chorują na anoreksję (1% w skali populacji świata).

Ryzyko zachorowanie na anoreksję wzrasta w przedziale wiekowym 15-19 lat, który przypada na okres dojrzewania i kształtowania się osobowości młodego człowieka [5]. W starszym wieku również można zachorować na anoreksję. Wśród kobiet chorujących na anoreksję aż 10% stanowią kobiety po 40. roku życia [4]. Mężczyźni w przeciwieństwie do kobiet rzadziej cierpią na anoreksję. Stosunek liczbowy zachorowalności mężczyzn do kobiet to 1:5. Niestety u mężczyzn zdiagnozowanie choroby nie jest możliwe tak szybko, ponieważ rzadziej korzystają z pomocy specjalistów [6].

Objawy

Niepokojącymi objawami, które możemy dostrzec u osoby z anoreksją to m.in.: szybka utrata masy ciała, postępująca próchnica zębów, występowanie omdleń, wypadające włosy, skarżenie się na uczucie zimna, popękane naczynka krwionośne w oczodołach. Ponadto osoba chora bardzo koncentruje się na swojej sylwetce, liczy ile spożywa kilokalorii, czyta etykiety produktów spożywczych, woli spożywać posiłki sama, a także często izoluje się od społeczeństwa i rodziny [7].

Fazy jadłowstrętu psychicznego

Początki anoreksji mogą przebiegać niewinnie i być niezauważalne. Chęć utraty kilku kilogramów może przerodzić się w obsesję na punkcie odchudzania i swojej sylwetki. Szpytman i in. (2016) opisali cztery fazy anoreksji, które ukazują ewaluację całego procesu rozwoju anoreksji:

• Stan euforii – osoba, która głodzi się przez kilka dni, powoli nie ma silnego uczucia głodu dzięki czemu następuje stan euforii. Osoba myśli, że przejęła całkowitą kontrolę nad swoim ciałem
• Stała kontrola – surowe zasady są ściśle przestrzegane i nie ma możliwości odstępstwa od nich
• Strach – pojawia się silne uczucie ciągłego lęku przed zjedzeniem posiłków. Osoba odrzuca informacje, które daje ciało o tym, że dzieje się coś złego
• Niebezpieczne zachowania – pojawiają się myśli samobójcze, lodowate kąpiele, a także stany depresyjne [8].

  Kryteria rozpoznania

Anoreksję można podzielić na łagodną, umiarkowaną, ciężką i bardzo ciężką w zależności od wskaźnika BMI (Body Mass Index). Łagodna anoreksja charakteryzuje się BMI ≥17 kg/m², umiarkowana BMI 16–16,99 kg/m², ciężka BMI 15–15,99 kg/m² i bardzo ciężka gdzie BMI wynosi

Kryteria rozpoznania jadłowstrętu psychicznego zostały opracowane przez Międzynarodową Klasyfikację Chorób (ICD-10) i zaliczamy do nich poniższe elementy:

• BMI mniejsze bądź równe 17,5 kg/m2 lub masa ciała niższa o 15% w stosunku do prawidłowej,
• Występowanie charakterystycznych zachowań, które mają zapobiegać zwiększeniu masy ciała: unikanie ,,tuczących’’ produktów, duży wysiłek fizyczny, stosowanie leków i specyfików zmniejszających ładnienie, a także wywoływanie wymiotów i przeczyszczeń,
• Zaburzony obraz własnego ciała, który jest przyczyną dużego lęku przed otyłością. Najważniejsze dla osoby jest osiągnięcie jak najniższej masy ciała,
• Występowanie zaburzeń endokrynologicznych, które obejmują oś podwzgórze-przysadka-gonady. Kobiety tracą miesiączkę, a mężczyźni mają obniżone libido [10].

  Czynniki wpływające na rozwój anoreksji

• Osobowość

Prowadzone na przestrzeni lat badania naukowe potwierdzają przekonanie, że osoby cierpiące na anoreksję mają odpowiednie cechy osobowości [11]. Osoby chorujące na anoreksję o typie restrykcyjnym mają niską samoocenę i doświadczają różnego rodzaju lęku. Z kolei osoby z typem przeczyszczającym mogą mieć osobowość typu ,,borderline’’ [11]. Osobowość ta wyraża się poprzez impulsywne zachowania, chwiejność emocjonalną, a także nieumiejętne radzenie sobie z krytyką dotyczącą własnej osoby [12].

Według Mierzejewskiego zachowania w dzieciństwie mocno przyczyniają się do rozwoju anoreksji i są to: duże ambicje podczas realizacji zamierzonych celów, chęć osiągnięcia sukcesu, brak asertywności i uleganie wpływom innych osób, nieumiejętne komunikowanie się w grupie, perfekcjonizm w wykonywaniu powierzonych zadań [1].

Osoby będące perfekcjonistami są wysoce zagrożone zaburzeniami odżywiania. Stawianie sobie wysokich oczekiwań i odrzucanie możliwości popełnienia błędów wpływa negatywnie na funkcjonowanie [13].

• Rodzina

Prawidłowe relacje dziecka z rodzicami są kluczowe w odpowiednim rozwoju i funkcjonowaniu dziecka. Badania pokazują, że młode dziewczyny mają problem z akceptacją swojego ciała i ukrywają swoją kobiecość jeżeli nigdy nie czuły się atrakcyjne dla swojego ojca [14].

Jak się okazuje rodziny w których występuje anoreksja mają swoje charakterystyczne cechy, które już w 1970 roku opisał Salvador Minuchin. Wyszczególnił: nadopiekuńczość, sztywność, usidlenie, angażowanie dziecka w konflikty rodziców, a także unikanie i nieumiejętne rozwiązywanie konfliktów. Takowe rodziny w psychologii nazywane są psychosomatycznymi [15]. Jak wspomina w swojej pracy Le Grange i in. predyspozycją do anoreksji mogą być również negatywne komentarze stosowane przez rodziców znacznie częściej niż powinny, a także stawianie wysokich oczekiwań i wymagań wobec dziecka [16].

• Media

Zdecydowanie negatywnym aspektem mediów, a przede wszystkim portali internetowych jest wytwarzanie przekonania, że najważniejsze są względy wizualne sylwetki, a aspekt psychologiczny bardzo często jest całkowicie pomijany. Szczególnie podatne na te przekonania są dorastające dziewczyny co negatywnie wpływa na ich rozwój [17]. Wyidealizowany wygląd zewnętrzny ukazywany przez kulturę masowego przekazu może być przyczyną niskiego poczucia własnejwartości i negatywnego zdania o swojej sylwetce u dzieci dorastających. Dotyczy to zarówno dziewczynek jak i chłopców [18].

Negatywny wpływ mediów na zachowania młodych dziewcząt potwierdzają przeprowadzone badania w Bostonie. Celem badań było sprawdzenie reakcji nastolatków na zdjęcia ładnych sylwetek w czasopismach. Aż 69% nastolatek poinformowała, że pokazywane zdjęcia negatywnie wpłynęły na ich stosunek do swojego ciała, a 47% z nim oznajmiła, że chciałaby schudnąć [19].

Skutki jadłowstrętu psychicznego

Anoreksja niesie za sobą wiele negatywnych skutków dla każdego układu. Organizm adaptuje się do ciągłego braku jedzenia i skutki manifestuje w różny sposób [20].

Najpowszechniejszym skutkiem jadłowstrętu jest zmniejszenie gęstości mineralnej kości, a przejmujące jest to, że zjawiska nie można cofnąć [21].

Na skórze pojawia się meszek, czyli tak zwane owłosienie płodowe, może wystąpić trądzik i przebarwienia, dochodzi do łysienia, a także obserwowane są charakterystyczne zmiany między palcami i sucha skóra.

Serce narażone jest na bradykardię, zmiany w osierdziu i zastawkach, a ciśnienie tętnicze jest zbyt niskie [22].

Układ hormonalny również nie pracuje prawidłowo, ponieważ kobiety narażone są na przerwanie cyklu i brak miesiączki, a mężczyźni mają obniżone libido. Pojawia się również problem z prawidłową pracą tarczycy [8].

Dla sfery psychicznej anoreksja jest bardzo negatywna, ponieważ występują niebezpieczne myśli samobójcze, uczucie braku sensu życia, a także chroniczny smutek [7].

Literatura:  

Tematyka publikacji

• artykuł
• informację o wydarzeniu

Kanały RSS

• kanał czytelnia,
• kanał kalendarium