Przyczyny fizjologiczne

Jednymi z głównych przyczyn hiperprolaktynemii są ciąża i karmienie piersią. Kolejną przyczyną wysokiego poziomu prolaktyny (PRL) może być stres psychologiczny, wywołany ćwiczeniami fizycznymi, a także ostrą chorobą [1]. W przeszłości sądzono, że stres związany z pobieraniem krwi do oznaczenia prolaktyny istotnie podwyższa wynik, jednak obecnie stwierdzono, że podwyższenie wyników jest niewielkie i mieści się w przedziale < 40-60 ng/mL [2]. Co więcej, prolaktyna, która jest wydzielana okresowo, może być poza górną granicą normy u osób zdrowych.  W takim przypadku  pomiar PRL należy powtórzyć, chyba że stężenie PRL jest znacznie podwyższone (> 80-100 ng/mL) [3][4].

Przyczyny farmakologiczne

Innym podłożem hiperprolaktynemii może być stosowanie leków działających na zasadzie neuroendokrynnej [5][6]. Przy przewlekłym stosowaniu leków przeciwpsychotycznych np. butyrofenonów, tioksantenów, amisulprydów u 40 – 90% pacjentów występują objawy takie jak: podwyższone stężenie prolaktyny, mlekotok, brak menstruacji, impotencja [5][7][8]. Jednak gdy pacjent przyjmuje jeden z powyższych leków razem z aripiprazolem, hiperprolaktynemia nie występuje w takim przypadku, ponieważ ten środek leczniczy jest agonistą dopaminy i częściowo może odwrócić hiperprolaktynemię [5][7][9]. Warto zwrócić uwagę na to, że po odstawieniu leków przeciwpsychotycznych po upływie 48 – 96 godzin dochodzi do obniżania się prolaktyny [5][10]. Leki antykoncepcyjne zawierające estrogeny mogą prowadzić do hiperprolaktynemii w badaniach wykazano, że odsetek kobiet, u których wystąpił wzrost wynosi od 12 do 30% [11][12]. Natomiast inne badania wykazały nieznaczny wzrost prolaktyny lub jego brak [13][14]. Stosowanie w  menopauzy hormonalnej terapii zastępczej nie wykazało wpływu lub minimalny wpływ na wartość prolaktyny [15][16][17].

Przyczyny patologiczne

Najczęstszą patologiczną przyczyną hiperprolaktynemii jest prolaktynoma, czyli guz prolaktynowy, który należy do łagodnych nowotworów przysadki i występuje u 40% osób dotkniętych gruczolakiem przysadki [1][10]. W okolicy podwzgórzowo-przysadkowej mogą występować inne guzy objawiające się podniesionym poziomem prolaktyny- gruczolaki mieszane. Wytwarzają prolaktynę wraz z innymi hormonami takimi jak: hormon wzrostu (GH), hormon tyreotropowy (TSH) oraz hormon adrenokortykotropowy (ACTH) [1][10]. Przyczynę wysokiego stężenia prolaktyny mogą stanowić: zmiany naciekające, zapalenie podwzgórza, radioterapię oraz tętniaki tak sytuacja kliniczna jest spowodowana niewystarczającą ilością produkowanej przez podwzgórze dopaminy bądź też zaburzeniem szypuły przysadki [1][18]. Z drugiej strony niedoczynność tarczycy zarówno pierwotna (przy podwyższonym TSH oraz obniżonych hormonach tarczycy: T3 i T4), jak i subkliniczna ( przy podwyższonym TSH i prawidłowych hormonach tarczycy) w przypadku pierwszym 36 % pacjentów może wykazywać łagodnie podwyższone PRL, natomiast w drugim 22%, jednak te parametry wyrównują się po przyjmowaniu hormonów tego gruczołu dokrewnego [4][3][19]. Jednak istnieje możliwość współistnienia Prolaktynomy (guz prolaktynowy) wraz z pierwotną niedoczynnością tarczycy w tym przypadku po przyjęciu L- tyroksyny nadal będzie utrzymywał się wysoki poziom Prolaktyny [3][4].

Leczenie

Podwyższony poziom prolaktyny może być normalizowany za pomocą ziół. Przykładem udokumentowanego działania może być Niepokalanek pospolity/mnisi (łac. Vitex agnus castus), którego działanie opiera się na obniżeniu poziomu prolaktyny i dodatkowo podnoszeniu estradiolu. Haerifar wraz ze współpracownikami ocenił skuteczność tabletek zawierających ekstrakt niepokalanka pospolitego w porównaniu z bromokryptyną oraz dostinexem. Do badania zakwalifikowano kobiety (n= 105), których wyniki charakteryzowały się wyższymi wartościami prolaktyny niż 26,5ng/ml /530 mIU/mL (ng/ml = 20 mIU/mL) oraz były w wieku reprodukcyjnym 18-45 lat,  dodatkowo żadna z kobiet nie była w ciąży. Czas badania wynosił 4 cykle miesiączkowe, a  w tym czasie dokonywano pomiarów. Wyniki badania wykazały, że Niepokalanek pospolity obniża poziom prolaktyny w istotny sposób. Stężenie prolaktyny przed rozpoczęciem eksperymentu wynosiło 858 mlU/mL (42,9ng/ml), natomiast po 4 cyklu menstruacyjnym w wyniku oddziaływania tabletek z wyżej wymienionym preparatem obniżyło się o 53,6 %  i oscylowało  w granicach 398 mlU/mL (19,9ng/ml) podobnie jak w przypadku stosowania bromokryptyny oraz dostinexu [20].

Podsumowanie

Reasumując hiperprolaktynemia może być spowodowana różnymi przyczynami, zarówno fizjologicznymi, jak i farmakologicznymi. Nie zawsze wysoki poziom prolaktyny oznacza poważne zmiany patologiczne, czasami takiej reakcji organizmu może odpowiadać ciężki wysiłek fizyczny lub długotrwały stres. Niepokalanek pospolity jest w stanie zmniejszyć stężenie prolaktyny nawet o 53%, co może prowadzić do zmniejszenia objawów dotyczących wysokiego stężenia tego hormonu.

Literatura:  

Tematyka publikacji

• artykuł
• informację o wydarzeniu

Kanały RSS

• kanał czytelnia,
• kanał kalendarium