Mikrobiom przewodu pokarmowego

Przewód pokarmowy człowieka uznaje się za niepowtarzalny i skomplikowany ekosystem, gdzie występuje wzajemne oddziaływanie między składnikami pokarmu, mikroorganizmami i komórkami gospodarza. Środowisko mikroorganizmów jest dość stabilne, jednak podlega zmianom pod wpływem groźnych czynników jak np. antybiotykoterapia. Również na skład zespołu drobnoustrojów zasiedlających jelita mają wpływ rodzaj diety i powiązane z nią zmiany dostępnych składników odżywczych, wiek, perystaltyka i wytwarzanie metabolitów przez bakterie, czynniki środowiskowe oraz osobnicze (Mroczyńska i in., 2011; Wołkowicz i in., 2014).

Antybiotykoterapia, a mikrobiom

W dzisiejszych czasach terapia antybiotykami jest szeroko rozpowszechniana w lecznictwie szpitalnym jak i nadmiernie używana w leczeniu ambulatoryjnym. Podkreśla się destrukcyjne działanie antybiotykoterapii na fizjologiczną florę przewodu pokarmowego (Rakowska i in., 2016). Antybiotyki podane drogą parenteralną trafiają do światła jelita razem z żółcią i wydzielane są przez śluzówkę. Skutkiem tej ekspozycji są zmiany jakościowe i ilościowe mikroflory, antybiotykooporność drobnoustrojów, jak i zakażenie szczepami niemieszczącymi się w spektrum działania leku np. Clostridium difficile i  Candida sp. (Dzierżanowska, 2009; Krakowiak i Nowak, 2015). Stosowanie antybiotyków  powoduje bóle brzucha, wzdęcia, biegunki poantybiotykowe, które są najczęściej wywoływane przez Clostridium difficile. Zauważono także zaburzenia metabolizmu oraz zmniejszone wchłanianie witamin (Wołkowicz i in., 2014). 

Dieta

Innym czynnikiem prowadzącym do zaburzeń składu mikroflory jelitowej jest dieta gospodarza. Tak zwana "dieta zachodnia", która jest bogata w cukier i tłuszcz szybko powoduje naruszenie mikrobiomu (Marlicz i in., 2013). Z kolei dieta bogatobiałkowa, zwłaszcza zawierająca znaczną ilość białka zwierzęcego, aktywuje rozwój drobnoustrojów, głównie proteolitycznych, gdzie produktami metabolizmu są związki mutagenne, rakotwórcze i genotoksyczne. Taka dieta powoduje także spotęgowane wydalanie amoniaku z kałem, w konsekwencji podwyższając jego pH. Taki stan może wskazywać na ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego. Badania epidemiologiczne pokazują, że dieta obfitująca w mięso i tłuszcze zwierzęce zwiększa przemianę kwasów żółciowych przez mikrobiomy do kwasów drugorzędowych. Wiąże się to z powstaniem toksycznego siarkowodoru, odpowiadającego m.in. za zapalenie jelita grubego, co może prowadzić do rozwoju nowotworu. Spożywanie pokarmu pochodzenia zwierzęcego wiąże się ze spowolnieniem pasażu jelitowego, co wkonsekwencji sprzyja powstawaniu kamieni żółciowych (Nowak i Libudzisz, 2009). 

Profilaktyka

Aby zmodyfikować skład mikroflory jelitowej chcąc wspomóc prawidłową kolonizację jelit możemy wdrożyć różne działania. Bardzo duży wpływ na mikroflorę jelit ma stosowanie właściwej diety (Bartnicka i in., 2016). Mikrobiom wegetarian ma lepszą strukturę niż u osób na diecie podstawowej. Pokarm bogaty w błonnik, nie ulegający trawieniu w przewodzie pokarmowym, aktywuje rozwój bakterii pozytywnych dla zdrowia człowieka. Nieprzyswojony błonnik pokarmowy jest transportowany do jelita grubego, gdzie ulega częściowej lub dokładnej fermentacji pod wpływem drobnoustrojów jelitowych (Nowak i Libudzisz, 2009). 

Warte uwagi są również produkty fermentowane pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Żywność fermentowana dzięki bakteriom kwasu mlekowego oraz ich metabolitom posiada właściwości prozdrowotne. Wśród nich można wyróżnić pobudzenie odbudowy i zwiększenie integralności nabłonka jelitowego, który został zniszczony przez choroby przewodu pokarmowego, zwalczanie niepożądanej mikroflory w jelitach poprzez gwałtowne obniżenie pH środowiska jelit co zapobiega rozwojowi bakterii chorobotwórczych (Brodziak i Król, 2016; Pytka i in., 2017). Wskazane jest również wprowadzenie terapii probiotykami i prebiotykami, które znacząco modulują skład mikroflory jelitowej (Bartnicka i in., 2016). Również prebiotyki selektywnie stymulują aktywność określonego zespołu bakterii, przyczyniając się do poprawy zdrowia (Bartnicka i in., 2016). W 1995 roku zaproponowano określenie prebiotyk dla składników żywności niepodlegających trawieniu przez enzymy endogenne gospodarza, przechodzących wybiórczo w kompletnym stanie do jelita grubego, gdzie następnie są rozkładane dzięki enzymom bakterii pożądanych dla organizmu ludzkiego (Kordyl i Libudzisz, 2006). 

Podsumowanie

Przytoczone przykłady ukazują jak ważną rolę odgrywa mikrobiom przewodu pokarmowego w organizmie człowieka i jak istotne jest jak najdokładniejsze poznanie tych interakcji. Wiedza ta może również pomóc zapobiegać powstawaniu dysbioz tego układu lub pozwoli zabezpieczyć organizm człowieka przez niepożądanymi jej skutkami.

Literatura:  

Tematyka publikacji

• artykuł
• informację o wydarzeniu

Kanały RSS

• kanał czytelnia,
• kanał kalendarium