Wprowadzenie

Choroba wrzodowa uważana jest za jedną z najczęstszych chorób układu pokarmowego. Występuje u ok. 10% populacji. Choroba wrzodowa określana jest jako zespół zmian ogólnoustrojowych i miejscowych, w których głównym objawem jest wrzód żołądka [10]. Patogeneza choroby wrzodowej jest bardzo złożona. Głównymi czynnikami determinującym rozwój choroby to infekcja Helicobacter pylori oraz przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych [7]. Przyczyną choroby wrzodowej może być również nieprawidłowy sposób odżywiania oraz narażenie na stres [2,10].

W dzisiejszych czasach stres jest wszechobecny. Przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy nie można pominąć wypływu czynników psychologicznych. Długotrwała ekspozycja na stresor jak i nadmierna skłonność do tłumienia i kontrolowania emocji może spowodować rozwój choroby wrzodowej [7]. H. pylori to gram-ujemna patogenna bakteria, wszechobecny mikroorganizm, który infekuje nawet połowę światowej populacji. W Tybecie w Chinach zakażenie H. pylori było głównym czynnikiem ryzyka, które powodowało raka żołądka [3]. W stanie Chartum w Sudanie zbadano pacjentów pod kątem H. pylori. W sumie pobrano 81 biopsji żołądka od pacjentów skarżących się na zaburzenia żołądkowe. Pozytywne wyniki hodowli wykazano w 22,2% próbek. Większość z nich to mężczyźni. Częstsze występowanie H. pylori wykazano u pacjentów z zapaleniem błony śluzowej żołądka [8]. Spożycie etanolu to także jeden z częstszych czynników sprawczych związanych z rozwojem choroby wrzodowej. Stres oksydacyjny odgrywa główną rolę we wzbudzaniu i rozwoju owrzodzeń [1]. Eliminacja H. pylori leczy większość wrzodów trawiennych, jednak z czasem bakteria ta rozwinęła oporność na kilka antybiotyków [11]. Wydzielanie śluzu, szybka zdolność regeneracyjna uszkodzonych komórek, wytwarzanie przez błonę śluzową prostaglandyn jak i śluzówkowy przepływ krwi warunkujący powrót jonów wodorowych do błony śluzowej ze światła żołądka – to szereg mechanizmów działających w organizmie, które chronią żołądek przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych [5].

Postępowanie dietetyczne w chorobie wrzodowej

Z punktu widzenia profilaktyki choroby wrzodowej, jak i leczenia wspomagającego farmakoterapię ważną rolę odgrywa odpowiednia dieta [10]. Postępowanie dietetyczne w chorobie wrzodowej ma na celu taki dobór produktów, by nie zalegały one długo w żołądku oraz były łatwo przyswajalne. Zaleca się unikanie produktów działających drażniąco na żołądek, a przede wszystkim tych, które wywołują lub nasilają dolegliwości. Zasadnicza rola żywności to ograniczenie pobudzania nadmiernego wydzielania kwasu żołądkowego, łagodzenie stanów błony śluzowej żołądka oraz działanie lecznicze. Poza odpowiednim doborem produktów , istotny jest także sposób przygotowania posiłków [9]. Odpowiednia dieta wspomaga leczenie, łagodzi dolegliwości i często powodując ich całkowite ustąpienie. Ze względu na wzrastającą oporność bakterii na antybiotyki, odpowiednie postępowanie dietetyczne może odegrać decydującą rolę w leczeniu [10]. Dieta w chorobie wrzodowej żołądka powinna dostarczać odpowiednią ilość energii i składników odżywczych w celu utrzymania należnej masa ciała chorego [4]. Posiłki należy spożywać regularnie, co 3-4 godziny, bez pośpiechu, w niewielkich porcjach. Pokarmy powinny być łatwostrawne, dobrze przyswajalne, niedrażniące błony śluzowej żołądka. Należy stosować produkty neutralizujące funkcje wydzielnicze żołądka, do których należą m.in. produkty białkowe: chude mleko i jego przetwory, jaja, chude wędliny i mięso, masło oraz oleje roślinne: oliwa z oliwek, margaryny miękkie.

Spożycie tłuszczu nie powinno przekraczać fizjologicznego zapotrzebowania na ten składnik. Osoby z chorobą wrzodową powinny więc unikać produktów bogato tłuszczowych, takich jak np. niektóre wędliny, wieprzowina. Jego nadmiar może powodować opóźnianie opróżniania żołądka. Należy ograniczyć spożycie błonnika. W celu zmniejszenia ilości błonnika zaleca się poddawanie warzywa i owoce obróbce kulinarnej np. obieranie, krojenie, rozdrabnianie, gotowanie. Należy zrezygnować ze wszelkich używek – kawa, alkohol, palenie tytoniu. Należy unikać potraw smażonych, a posiłki przygotowywać zdrowszymi metodami obróbki. Wskazane sposoby obróbki to gotowanie w wodzie i na parze – często połączone z przecieraniem, miksowaniem, rozdrabnianiem; pieczeniem w folii aluminiowej, pergaminie lub przykrytym naczyniu. W diecie lekkostrawnej przeciwwskazane są potrawy wędzone, smażone, pieczone tradycyjnie, grillowane, zapiekane, odsmażane czy z dodatkiem zasmażek. Należy wypijać co najmniej 1,5 litra płynów dziennie, nie należy pić w trakcie posiłku. Między posiłkami zaleca się picie wody lub innych napojów obojętnych, np. słabe, niesłodzone napary herbaty. Powinno się wyeliminować wszelkie napoje gazowane oraz zawierające kofeinę [6,8,10]. Osoby z chorobą wrzodową powinny uwzględniać w diecie produkty bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Kwas linolowy może mieć wpływ na zdolność błony śluzowej dwunastnicy do obrony przed czynnikami uszkadzającymi (alkohol, kwasy żółciowe, niektóre leki, np. aspiryna). Kwas linolowy ułatwia gojenie się uszkodzeń błony śluzowej.

Badania epidemiologiczne dowodzą wzajemną zależność pomiędzy częstością spożywania i całkowitą ilością spożywanego kwasu linolowego, a spadkiem częstości występowania wrzodów trawiennych. Dodatkowo NNKT mogą zmniejszać zachorowalność na chorobę wrzodową poprzez hamujący wpływ na rozwój H. pylori. Źródłem NNKT są ryby oraz oleje roślinne. Rośliny strączkowe oraz orzechy należą do najlepszych źródeł włókna rozpuszczalnego. Właśnie tej frakcji przypisywane jest korzystne profilaktyczne działanie. Wykazano, że spożywanie włókna pochodzącego z roślin strączkowych jest najefektywniejsze z punktu widzenia obniżenia ryzyka wystąpienia choroby wrzodowej. Jednak osoby będące w fazie zaostrzenia objawów choroby mogą odczuwać dyskomfort po spożyciu tych roślin [10].

Literatura:  

Tematyka publikacji

• artykuł
• informację o wydarzeniu

Kanały RSS

• kanał czytelnia,
• kanał kalendarium