Fruktoza w soku owocowym – czy jest się czego bać?  

Piotr Wolski

Obecne zainteresowanie fruktozą związane jest m.in. z globalnym problemem otyłości i kwestią nadmiernego spożycia cukrów prowadzącego do pogorszenia się stanu zdrowia całych społeczeństw.Czy istnieje jednak związek pomiędzy wzrostem masy ciała lub ryzykiem wystąpienia cukrzycy, a spożywaniem soku owocowego, który zawiera fruktozę? Eksperci przedstawiają wyniki badań.

Wyniki ostatnich badań nie wykazują związku pomiędzy spożywaniem fruktozy i otyłością lub chorobami metabolicznymi. Badania sugerują wręcz, że umiarkowane ilości fruktozy (< 50 g dziennie) mogą pomagać w obniżaniu poziomu glukozy we krwi [1], poziomu HbA1c (wskaźnik kontroli stężenia glukozy we krwi) [2], rozkurczowego ciśnienia krwi [3] oraz ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2.[4] – mówi dr Agnieszka Kozioł-Kozakowska,Dietetyk, Adiunkt w Klinice Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia UJ Collegium Medicum.

Spożycie fruktozy a ryzyko wstąpienia cukrzycy typu 2

Jak dowodzi kilka systematycznych przeglądów i metaanaliz, nie istnieje żaden statystyczny związek pomiędzy spożywaniem fruktozy i ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 [5], ani pomiędzy spożywaniem 100% soku owocowego i ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 [6]. Regularne spożywanie soku owocowego nie skutkuje pogorszoną kontrolą glikemii, ani też obniżoną wrażliwością na insulinę [7]. Nie zaobserwowano także żadnych istotnych zmian w stężeniu glukozy i insuliny na czczo w przypadku randomizowanych badań kontrolowanych, w ramach których spożywano co najmniej 400 ml 100% soku owocowego dziennie [8]. Prawdopodobne jest, że umiarkowane spożywanie fruktozy poprawia tolerancję glukozy poprzez modyfikowanie wrażliwości na insulinę [9].

Fruktoza a masa ciała

Badania dotyczące wpływu fruktozy na skład ciała nie wykazały żadnych spójnych dowodów na występowanie szkodliwych efektów w sytuacji, w której uczestnicy badań utrzymują prawidłowy bilans energetyczny, a fruktoza pochodzi z naturalnych źródeł, takich jak owoce lub 100% sok owocowy. Wręcz przeciwnie – umiarkowane ilości fruktozy wiążą się z obniżonym ryzykiem wystąpienia nadwagi [10], a wpływ fruktozy i glukozy jest taki sam jak w przypadku nadmiernego spożycia, co sugeruje, że większe znaczenie w tym przypadku ma nadmierna liczba kalorii niż rodzaj spożywanego cukru [11].

100% sok owocowy to produkt naturalny, otrzymany z jednego lub większej liczby gatunków zdrowych, dojrzałych, świeżych, mrożonych lub schłodzonych owoców. Posiada barwę, smak i zapach pochodzące z owoców, z których jest otrzymany. Do 100% soku owocowego można dodać miazgę i komórki miąższu, które były uprzednio oddzielone. Zabronione jest dodawanie jakichkolwiek sztucznych substancji, w tym barwników, konserwantów oraz aromatów. W grudniu 2011 roku Parlament Europejski podjął decyzję o wprowadzeniu zakazu dodatku cukru do 100% soków owocowych. W sokach tych znajduje się tylko ten cukier, który znajdował się w owocach, z których sok został wyprodukowany.

W tym względzie systematyczny przegląd [12][3] dotyczył 31 badań izokalorycznych (637 uczestników) i 10 badań hiperkalorycznych (119 uczestników), w których spożycie fruktozy wahało się średnio pomiędzy 69 g (17% energii) w badaniach izokalorycznych, a 182 g dziennie (38% energii) w badaniach hiperkalorycznych. Nawet w przypadku tak dużego spożycia w badaniach izokalorycznych, fruktoza nie miała istotnego ogólnego wpływu na masę ciała (-0,14 kg) ani u osób o prawidłowej wadze, ani też u osób chorujących na cukrzycę. Co ciekawe, odnotowano spadek masy ciała w pięciu badaniach, w których udział brały osoby z nadwagą i otyłe (-0,55 kg; P=0,04). Jednak w badaniach hiperkalorycznych masa ciała wzrosła (+0,53 kg; P < 0,001), co doprowadziło autorów badań do wniosku, że taki skutek może być spowodowany raczej przez dodatkowe kalorie, niż przez samą fruktozę.

Co więcej, jak mówi dr hab. inż. Dariusz Włodarek – dietetyk i żywieniowiec, kierownik Zakładu Dietetyki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie: Fruktoza może być częścią diety o obniżonej energetyczności, gdyż w takich dietach bardziej liczy się ogólne spożycie energii niż poszczególnych węglowodanów.  

W jednym z badań interwencyjnych 131 pacjentów zostało podzielonych na dwie grupy i stosowało dwie różne diety o obniżonej energetyczności, aby sprawdzić ich wpływ na spadek masy ciała i występowanie zespołu metabolicznego. Pierwsza dieta była uboga w produkty zawierające fruktozę (< 20 g/dzień), natomiast druga uwzględniała od 50 do 70 g fruktozy pochodzącej z zamienników owoców. Po sześciu tygodniach zaobserwowano większy spadek masy ciała w przypadku diety opartej na umiarkowanej ilości produktów zawierających fruktozę w porównaniu z dietą o niskim poziomie fruktozy (odpowiednio 4,2 kg oraz 2,8 kg; P = 0,0016) [13].

W najnowszym badaniu interwencyjnym [14] osoby stosujące dietę niskokaloryczną zostały podzielone na dwie grupy tak, aby uwzględnić w diecie wodę albo 750 ml 100% soku pomarańczowego dziennie. Pomimo dodatkowego spożycia energii w postaci cukrów pochodzących z owoców, które zawierają znaczącą ilość fruktozy, spadek masy ciała w okresie 8 tygodni był porównywalny w przypadku obu diet, zaobserwowano także znaczącą poprawę w zakresie zaburzeń metabolicznych po zastosowaniu diety uwzględniającej sok pomarańczowy. – dodaje dr hab. inż. Dariusz Włodarek.

Publikacja przygotowana w ramach programu Fruit Juice Matters.
Fruit Juice Matters to ogólnoeuropejski program informacyjny prowadzony przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Soków Owocowych AIJN, w ramach którego upowszechniane są wyniki wiarygodnych i wszechstronnych badań na temat prozdrowotnych walorów 100% soków owocowych, które spożywane w umiarkowanych ilościach mogą stanowić element zbilansowanej diety. Więcej informacji na temat programu znajduje się na stronie

Literatura:  

Tematyka publikacji

• artykuł
• informację o wydarzeniu

Kanały RSS

• kanał czytelnia,
• kanał kalendarium