DZIAŁANIE WITAMINY D

Witamina D jest odpowiedzialna za wiele istotnych procesów przebiegających w organizmie człowieka. Wpływa na prawidłowe działanie niemal każdego układu oraz jest odpowiedzialna za homeostazę wapniowo – fosforanową (Olędzka, 2013). Ponadto jej odpowiednie stężenie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i hormonalnego oraz działanie mózgu (Granda i wsp., 2019). Według badań, witamina ta wpływa również na rozwój oraz przebieg nowotworów (w badaniach przeprowadzonych na szczurach wykazano, że niedobór witaminy D powodował wystąpienie choroby nowotworowej); w szczególności gruczołu krokowego, gruczołu sutkowego, serca, mózgu i chorób metabolicznych (Galant i wsp., 2016). Ponadto wykazano również wpływ witaminy D na funkcje poznawcze, które są szczególnie ważne w przypadku osób starszych w prewencji rozwoju choroby Alzheimera (Holick, 2017). Liczne badania pokazują wpływ witaminy D na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego (OUN), a wyniki wielu badań pokazują fakt korelacji niedoboru witaminy D z występowaniem depresji. Jest to ważna informacja w szczególności dla osób starszych, gdyż jest to jedna z grup, które są narażone na występowanie depresji (Stefanowski i wsp., 2017). 

NIEDOBÓR WITAMINY D

Podczas badania przekrojowego w ramach realizacji projektu PolSenior przeprowadzonego w 2018 r. głównie przez Uniwersytet Medyczny w Gdańsku stwierdzono, że ponad 80% osób w wieku powyżej 65 lat cierpi na niewystarczającą ilość witaminy D (Wyskida i wsp., 2018). Niedobór witaminy D powoduje występowanie wielu skutków, m.in. jest to pogorszenie się układu kostno-mięśniowego oraz występowanie osteoporozy czy osteomalacji (Granda i wsp., 2019). Badania pokazują, że ponad 2 miliony osób w populacji polskiej, które przekroczyły 50. rok życia cierpią na osteoporozę, przy czym warto zauważyć, że jest to co 3 kobieta oraz co 5 mężczyzna (Lorenc i wsp. 2017). W związku z tym u osoby, która przekroczyła 60. rok życia częściej obserwuje się trudności w chodzeniu i poruszaniu się, dlatego częstym zjawiskiem u tych pacjentów są pojawiające się upadki podczas przemieszczania się. Przypuszcza się, że upadki występują u 1/3 populacji seniorów, przy czym niemal o 20% częściej występują u kobiet (Granda i wsp., 2019). Ponadto, witamina D wpływa na prewencję rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, dlatego niedobór tej witaminy może wpływać na rozwój choroby Alzheimera. W przeprowadzonych badaniach na zwierzętach wykazano, iż niedobór witaminy D warunkował rozwój choroby nowotworowej. Warto również zauważyć szereg chorób, w których wykazano niedobór witaminy D: miopatia, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), nieswoiste zapalenie jelit, cukrzyca typ 1 i typu 2, łuszczyca, nadciśnienie, zespół metaboliczny czy depresja (Olędzka, 2013). Warto również zauważyć, iż u osób w podeszłym wieku występują choroby, które upośledzają prawidłowe działania organów, które są potrzebne do prawidłowego metabolizmu witaminy D, mianowicie wątroba i nerki (Kupisz-Urbańska i Galus, 2011).

ŹRÓDŁA POKARMOWE WITAMINY D

Witamina D w żywności występuje w 2 formach: jako witamina D2 (ergosterol) oraz jako witamina D3 (cholekalcyferol), która jest niemal stukrotnie lepiej przyswajalna przez organizm niż witamina D2 (Kupisz-Urbańska i Galus K, 2011). Źródłem pokarmowym witaminy D3 jest przede wszystkim tran oraz tłuste ryby np. łosoś, tuńczyk, śledź, makrela. Źródłem witaminy D są również jaja, w szczególności żółtka. W niewielkim stopniu znajduje się również w drobiu, wołowinie czy wieprzowinie (Grygiel-Górniak i wsp., 2012). Warto również wspomnieć, że według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 19 grudnia 2002 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności, każda margaryna o normalnej i obniżonej zawartości tłuszczu oraz masła o obniżonej zawartości tłuszczów oraz mieszaniny masła i oleju powinny być wzbogacane w swoim składzie o witaminę D. Warto zauważyć, że w przypadku osób starszych czynniki ekonomiczne warunkują, że w szczególności mięso i ryby pojawiają się bardzo rzadko w ich jadłospisach. Szacuje się, że podaż witaminy D spełnia jedynie 10-20% dziennego zapotrzebowania na tą witaminę, dlatego niezbędnym czynnikiem by uzupełnić niedobory w diecie jest suplementacja (Dymarska i wsp., 2013). Według Norm Żywienia dla populacji Polski wydanej przez IŻŻ w 2017 r. normy na witaminę D ustalone na poziomie AI (wystarczającego spożycia) u osób powyżej 19. roku życia 15 µg cholekalcyferolu/osobę/dzień. Dlatego spożywanie produktów żywnościowych bogatych w witaminę D powinno stanowić jedynie uzupełnienie diety w tę witaminę. 

SUPLEMENTACJA WITAMINĄ D

Liczne towarzystwa lekarskie m.in. The Vitamin D Task Force of the American Academy of Developmengtal Medicine and Dentistry (AADMD), American Geriatrics Society Workgroup on Vitamin D Supplementation for Older Adults, The European Society for Clinical and Economic Aspects od Osteoporosis, Osteoarthitis and Musculoskeletal Diseases (ESCEO) twierdzą, że minimalne stężenie witaminy D w postaci 25(OH)D w surowicy powinno wynosić 30ng/ml. W Polsce występuje rekomendacja dawek jakimi należy suplementować poszczególne grupy wiekowe. Określają one ilości, czas oraz formę, w jakiej należy przyjmować suplement witaminy D. W przypadku osób starszych istnieje rekomendacja, by przyjmować preparaty witaminy D w dawce 2000 j.m. dziennie, co daje 50 µg, przez cały rok. Warto również zauważyć, że w przypadku osób, u których występują znaczne zaburzenia w procesie wchłaniania jelitowego zalecane jest podawania witaminy D w dużych dawkach doustnie, domięśniowo lub poprzez skórną stymulację witaminy D naświetlaniem UVB (Płudowski i wsp., 2016). Należy jednak zaznaczyć, że rekomendacje dotyczące suplementacji różnią się, w zależności od kraju, w którym przeprowadzono badanie (Stefanowski i wsp., 2017). Jest to jednak spowodowane tym, że w kraje leżą na różnych szerokościach geograficznych, tym samym powodując, że dostępność promieniowania słonecznego w każdym państwie jest inna. Dlatego w niektórych krajach nie jest wymagana suplementacja tą witaminą, a w innych jest wręcz rekomendowana. Warto również wspomnieć o tym, że witamina D, jest jedną z witamin, która jest rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego stosując suplementację tej witaminy należy najlepiej przyjąć ją podczas spożywania posiłku obfitującego w tłuszcze. Pozwoli to na lepszą wchłanialność tej witaminy przez organizm.

PODSUMOWANIE

Dieta osób starszych jest zazwyczaj monotonna i uboga w składniki pokarmowe i witaminy. Może doprowadzić to do występowania niedoborów, które przyczynią się do występowania licznych schorzeń, chorób, a nawet mogą być przyczyną śmierci. Organizm seniora nie absorbuje również stuprocentowo wszystkich przyjętych z pokarmem składników, dlatego ryzyko niedoborów u osób starszych jest bardzo wysokie. Jednym z występujących niedoborów o osób starszych jest niedobór witaminy D, która jest syntetyzowana zarówno poprzez promieniowanie słoneczne w skórze, jak i dostarczana z pożywieniem. Jednakże, czynniki socjoekonomiczne oraz klimat szerokości geograficznej Polski wpływają na to, że u osób starszych często podaż tej witaminy z wyżej wymienionych źródeł jest niewystarczająca. Dlatego występują rekomendacje suplementacji, które pokazują, by witamina D była suplementowana przez populację starszą całorocznie w ilości 2000 j.m. Uniemożliwi to wystąpienie niedoborów witaminy D, które mogą powodować zaburzenia w gospodarce wapniowo-fosforanowej, zaburzenia w układzie kostno-mięśniowym, zaburzenia neurodegeneracyjne. Ponadto pozwoli to na zmniejszenie szansy zachorowania na nowotwory czy depresję.

Literatura:  

Tematyka publikacji

• artykuł
• informację o wydarzeniu

Kanały RSS

• kanał czytelnia,
• kanał kalendarium