Otwierając nową paczkę ciastek czy chipsów ciężko oprzeć się pokusie zjedzenia wszystkiego naraz. Pewne nawyki żywieniowe często przypominają nałóg, gdyż powstają poprzez wyrobienie niekontrolowanych zachowań. Bardzo często ludzie nie zdają sobie sprawy z ich istnienia. Na szczęście w ostatnich latach badacze znaleźli niekonwencjonalny sposób na opanowanie złych nawyków żywieniowych.
Naukowcy z Duke University przeprowadzili dwa eksperymenty na studentach. Pierwszy z nich opierał się na zmianie otoczenia spożywania posiłku, drugi zaś na posługiwaniu się niedominującą ręką podczas jedzenia. Wyniki okazały się być bardzo ciekawe.
W pierwszym badaniu wzięło udział 158 osób (nałogowych wielbicieli popcornu oraz sięgających po słoną przekąskę raz na jakiś czas). Ich zadaniem było obejrzeć i ocenić zwiastuny filmów w kinie oraz klipy muzyczne na sali, ale w rzeczywistości naukowcy sprawdzali jaką ilość prażonej kukurydzy zje każdy ze studentów. Opakowania miały różną zawartość: dostali zarówno świeży popcorn jak i przygotowany tydzień przed eksperymentem. Jedzący popcorn w kinie sporadycznie, podczas badania zjedli więcej świeżej przekąski. Nałogowcy z kolei, zjedli tyle samo świeżej, co nieświeżej, ale deklarowali, że ten pierwszy smakował im bardziej. Oprócz tego nie wykryto żadnej korelacji pomiędzy ilością zjedzonego popcornu, a poziomem głodu nałogowców. Inaczej sprawa wyglądała na sali spotkań. Tam uzależnieni zjedli najwięcej, ale tylko świeżej kukurydzy. Poza tym, spożyli tylko 40% zaoferowanej przekąski, w porównaniu do 60% zjedzonej na sali kinowej.
Eksperyment ten udowodnił, że ilość zjedzonego popcornu zależała od świeżości przekąski oraz siły nałogu. Długi okres jego wyrabiania sprawia, że jest całkowicie zautomatyzowany. Przez to sięga się po niezdrowe przekąski zupełnie mimowiednie, gdyż jest się przyzwyczajonym do tego rutynowego ruchu.
Drugi eksperyment przeprowadzono wyłącznie w kinie. Połowę studentów zobligowano do jedzenia popcornu niedominującą ręką (tą, której nie wykorzystują najczęściej do codziennych czynności). Wyniki pokazały, że pomimo przyzwyczajenia oraz odpowiedniego kontekstu (kino) badani Ci potrafili się powstrzymać, jedząc popcorn ze względu na jego świeżość. Jedzący dominującą ręka zachowali się jak ich poprzednicy z pierwszego badania – zjadali podobną ilość popcornu bez względu na świeżość, poziom głodu i smakowitość. Okazuje się więc, że zmiana ręki, którą na co dzień ludzie posługują się podczas jedzenia, istotnie hamuje zadręczające ich zamiłowania do jedzenia. Badacze sugerują, że ta manipulacja jest łatwiejsza do wdrożenia w życie, aniżeli rozwiązanie przedstawione w pierwszym eksperymencie.
Badanie to jest niezmiernie ważną wskazówką dla osób będących na diecie, gdyż jego wyniki sugerują, że pozbycie się niezdrowego nałogu jest możliwe poprzez przerwanie automatyczności nawyku oraz dzięki zmianie miejsca, w którym zazwyczaj spożywa się posiłek. Nałogowe jedzenie nie zależy od motywacji, głodu, nastawienia czy przepadania za jakąś przekąską. Proces zmiany nawyków żywieniowych nie jest łatwy do przejścia, ale jak tłumaczą autorzy badania – może przyczynić się do zyskania większej kontroli nad przejadaniem się.
Neal DT, Wood W, Wu M, Kurlander D The pull of the past: when do habits persist despite conflict with motives? Personality & social psychology bulletin 2011; 37 (11)
Autor publikacji
mgr Karolina Jachimowicz-Rogowska
Doktorantka na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie w dyscyplinie technologia żywności i żywienia. Zdrowym stylem życia interesuje się od blisko dekady. Lubi dzielić się swoją wiedzą i inspirować innych do zmiany nawyków żywieniowych. W swojej pracy zajmuje się żywieniem dzieci oraz dietami wegetariańskimi. Wolne chwile spędza w kuchni. [profil autora]